धर्मनिरपेक्ष का मतलब क्या? (हिंदी में पढ़ने के लिये नीचे स्क्रोल किजिये)
 |
| Secular Tree |
धर्मनिरपेक्षता म्हणजे काय?
 |
| Maharshi Vyasa and Ganesha |
एखादी व्यक्ति धर्मनिरपेक्ष आहे अथवा नाही हे कसे समजावे? सर्वसाधारपणे सर्वधर्मसमभाव हा निकष वापरला जातो तो निकष मात्र पूर्ण नाही पण जवळपास आहे. काही जण त्याचा अर्थ निधर्मी अथवा धर्म न मानणारा असाही घेतात. परंतु हे निकष पूर्णपणे बरोबर नाहित. प्रथम धर्म म्हणचे काय हे पाहू या. हजारो वर्षांपूर्वी महर्षी व्यासानी समजात चार प्रकारचे लोक असतात असे सांगितले. त्यावरून धर्माची व्याख्या बनविण्यास मदत झाली. ते असेः-
1.
जे स्वतः नुकसान सोसून सुद्धा बहुजनांना मदत करतात किंवा त्यांना फायदा करून देतात ते "देव" असे महर्षिनी प्रतिपादले. म्हणजेच जनतेकरिता स्वतः नुकसान सोसून सुद्धा काम करणारे ते देव. राम, कृष्ण, बुद्ध, येशु, पैगंबर आणि इतर त्यांच्यासारखे कोट्यावधि मनुष्य या गटाच मोडतात. ब्रिटिशापासून स्वातंत्र्य लढ्यांत कितीतरी देव निर्माण झाले.
2.
दुसऱ्यागटाला महर्षिंनी "मानव" अशी संज्ञा दिली. या गटातील मनुष्य इतरांना मदत आवश्य करतात परंतु, स्वतः नुकसान करून घेत नाहीत. म्हणजेच जर स्वतःचे नुकसान होत नसेल तरच ते बहुजनांना मदत करतात. या गटात मोडणारे अब्जावधि मानव होऊन गेले. महर्षिंना निदान प्रत्येकाने कमीत कमी मानव व्हावे असेच वाटत होते. ब्रिटिशापासून स्वातंत्र्य मिळविल्यां नंतरच्या नजिकच्या काळात फारसे देव निर्माण झाले नाहित परंतु, कितीतरी मानव निर्माण होत होते.
3.
कित्येक मनुष्य असेही असतात की, त्यांना बहुजनांना मदत करण्याऐवजी त्यांच्यापुढे अडचणी निर्माण करण्यात आनंद होतो. एवढेच की, अडथळे निर्माण करताना स्वतःचे नुकसान होऊ देत नाहित. अशांना महर्षिंनी "दानव" असे नाव दिले. सर्वच काळात अशा लोकांची संख्या लक्षणिय राहिली. सध्याच्या काळात काही राजकारणी असेच वागतात.
4.
असाही एक वर्ग आहे कि तो स्वतः नुकसान सोसूनसुद्धा बहुजनांचे कष्ट वाढवतात. या वर्गाला "राक्षस" ही पदवी महर्षिंनी दिली. अशाही लोकांची कमतरता कोठल्याही काळात भासली नाही.
कोठलाही तथाकथित धर्मामध्यें असे लोक असतातच. हे त्रिकालाबाधित सत्य आहे. महर्षिंच्या काळात एक पांचवा वर्ग उदयास आला नव्हता. तो गेल्या 2000 वर्षांच्या आसपास म्हणजे राजेशाहीचे अवमूल्यन झाल्यापासून दिसून येत आहे. हा वर्ग साधारणपणे शासनाच्या कर्मचारी वर्गात, व्यापाऱ्यांत म्हणजेच सर्व प्रकारच्या सेवापुरवठादारांत दिसून येतो. यांचा उद्देश लोकांना अडचणीत आणून स्वतःचा फायदा करून घेण्यात असतो. विलंब लावणे हे त्यांचे प्रमुख हत्यार. जो पर्यंत त्यांना फायदा होत नाही तो पर्यंत ते बहुजनांचे काम करतच नाहित. वरील चार वर्गांत हा सर्वांत कनिष्ठच नव्हे तर नीच वर्ग समजण्यास हरकत नसावी. महर्षिंच्या काळात हा वर्ग नसावा म्हणून त्यांनी त्यांच्या भाष्यात याचा समावेश केला नाही आणि म्हणूनच त्याला नावही दिले नाही. वाचकांना विनंती की, त्यांनी योग्य नाव सुचवावे. योग्य नाव सुचविले तर यी लेखात ते टाकले जाईल व आभार मानले जातील.
जगाच्या पाठीवर कोठेही लोक असोत ते कोणत्याना कोणत्या वर्गात मोडणारच. धर्मनिरपेक्ष लोक सुद्धा त्याला अपवाद नाहित. ते धार्मिक असू शकतात, धर्मनिष्ठ असू शकतात. त्यांच्यातील वेगळेपण म्हणजे कोठलाही निर्णय घेताना ते कोठल्याही धर्माचा विचार करण्याऐवजी राष्ट्राचे नियम व कायदेच फक्त विचारात घेतात. सर्वधर्मसमभावात हे तत्त्व सांभाळले जाईलच याची खात्री नसते. धर्माध मनुष्य मात्र धर्मनिरपेक्ष तत्त्वाचा आदर करू शकत नाहीत.
 |
| स्वामीजीं |
धर्मनिरपेक्ष का मतलब क्या?
|
| Maharshi Vyasa and Ganesha |
1.
पहले वर्ग के व्यक्ति खुद़ नुकसान सहते हुये भी दुसरों की मदद करते है। दुसरों का मतलब समाज ते बाकी व्यक्ति। व्यासजी इस वर्ग को "देव" कहते थे। भारत में 33 करोड़ देव माने जाते है। इस का मूल इस में है। राम, कृष्ण, बुद्ध, महावीर इत्यादी इसि अर्थसे देव समझे जाते है। उन में येशू तथा पैंगबर का भी नाम जोड़ा जा सकता है। ब्रिटीश सत्तासे स्वातंत्र्य प्राप्त करने के लिये भारत में हज़ारों देव पैदा हुये।
2.
दूसरा वर्ग "मानव" है। मानव दुसरों की मदद जरूर करते है मगर खुद का नुकसान नही होने देते। याने जब तक खुद को नुकसान नही पहुँचता तब तक मानव बहुज़नों को मदद करता है। महर्षिजी का मानना यह था कि, हर व्यक्ति कमसे तम मानव बने। ब्रिटीश सत्तासे स्वातंत्र्य प्राप्त करने के तुरंत बाद देवों की संख्या में खास बढ़ोत्तरी नही हुयी मगर काफ़ी समय तक मानवों की संख्या बढ़ती रही। मगर पिछले कुछ दशकोंसे मानव संख्या स्थिर हो रही है।
3.
कुछ व्यक्ति ऐसे होते है कि वे दुसरों की मदद करना पसंत नही करते। मगर खुद को नुकसान नही होता हो तो दुसरों को दुख पहुँचाने का प्रयत्न करते है। व्यासजीने ऐसे लोगों को "दानव" यह उपाधि दी। ऐसे व्यक्ति सभी काल में काफ़ी मात्रा में पैदा हुये। मगर वर्तमान काल में यैसे व्यक्ति बहुसंख्य हो रहे है। जो भी राजनिती में कदम रख़ते है उन को दानव होना आवश्यक है ऐसा लग़ता है।
4.
व्यक्ति जब सिर्फ दुसरों को दुख देने की सोचता है और यह करते हुये खुद को नुकसान होते हुये भी पीछे नही हटता। व्यासजी के सोच के मुताबिक वह "राक्षस" माना जाता है। ऐसे लोगों की कमी अब तक कभी महसूस नही हुयी।
उपर दिये हुये व्यक्ति हर देश में हमेशा ही थे, है और रहेंगे। मगर महर्षि व्यासजी के समय पाँचवा वर्ग शायद अस्तित्व में नही था। इस वर्ग की पैदाईश राजधर्म की अवनीतिसे हुयी। राजा के कर्मचारी, राजा के साहुकार याने बेपारी, राजा के सेवादार वगैरे लोगोंने बहुजनों का काम कभी किया ही नही।
जभी काम किया तो उस के लिये पैसा याने रिश्वत ली। महर्षि व्यास मुनी के समय शायद यह वर्ग अस्तित्व में नही होगा। इसलिये यह पाँचवा वर्ग आप के भाष्य में नही है। यह व्यासजीने बताये वर्गोंसे नीच है। पाठक इस का नामकरण कर के टिप्पणी द्वारा सूचित करे। मैं इस में जरूर इस्तेमाल करूँगा।
दुनिया में जो भी लोग है वे कोई ना कोई वर्ग में आवश्य होंगे। धर्मनिरपेक्ष व्यक्ति भी उसे अपवाद नही हो सकते।. ऐसे व्यक्ति धर्माभिमानी हो सकते है। धर्मनिष्ठ हो सकते है। धर्मनिरपेक्ष व्यक्ति कोई भी निर्णय लेते समय धर्म का विचार नही करते। वे सिर्फ राष्ट्र के नियमों और कानूनों का ही
विचार करते है। यह करते हुये सर्वधर्मसमभाव का पालन होगा इस की गैरंटी नही होती। मगर धर्माध व्यक्ति धर्मनिरपेक्ष तत्त्व का आदर कभी भी नही कर सकता।
|
| स्वामीजीं |
What
is Secularism?
|
| Maharshi Vyasa and Ganesha |
1.
Person who work for benefit of society and
members of society even at their personal loss are considered as “God” Such a
person shall bear losses, pains etc. to make others happy. In India there is
belief that number of gods in the universe may be 330 millions or more.
Understanding the definition it is very much possible. Ram, Krishna, Buddha,
Mahaveer have been considered as the god with the same thought. Jesus,
Paigambar also are the god with same analogy. During fight for independence
many gods took birth.
2.
Persons in second category are known as “Manava”
(Meaning human). Manav does help others in the society as long as there is no
personal loss. Maharshi Vyasa rightly expected that every person must be at
least from this category. Immediately after independence from British
tyrannical government India gave birth to many Manavas. However, persons of
this category are diminishing in India.
3.
“Danav” (meaning Demons) is the third category
of Maharshi Vyasa. Danav never help others. On the contrary they enjoy placing
others’ life in problems and danger. However, they are never ready to bear
personal loss while troubling others. Population of such persons had been
considerable all the time including present time. In India this category is
increasing with increasing desire of people to join politics.
4.
Maharshi Vyasa explained the last category as
“Rakshas” (meaning lower than Demon). Persons in this category never help
others like persons in the category of Danav. In addition they always place
others in trouble even at their own cost. They are ready to sustain losses, pains
etc. to put others in difficulties. There sole aim is to put others in problem.
Population of such persons is sizeable during past and present. Future may not
be an exception.
People from
every nation on the earth and belonging to every so called religion (Smriti)
fall in one of the category explained above. This can be considered as
universal truth. However, with degradation of kings a new category appears at
least in India. Persons from this category never help others unless they are
bribed. This is found in government servants, merchants and service providers.
Maharshi Vyasa didn’t say any thing about these persons. Probably during his
time persons from this category didn’t exist. He didn’t give any name for
category of these persons. I suggest readers should find a name for category of
such lowest and corrupt persons. I will include an appropriate name suggested
in this article.
A secular person shall be from one
of the five categories presented above. The person may be highly religious and
helpful or may be non-religious and never help any one. In spite of this the
person can be secular provided he/she applies only laws and rules of own nation
to country men/women while taking a decision. In other words decision taken in
any circumstance is not governed by any rules except laws and rules of the
nation. No citizen gets concession on account of his/her religion or place of
origin or any other criterion.
 |
| Swamiji |
Indian
philosophy considers that there is only 1 religion in universe. Therefore,
there is no need to name a religion. This aspect wasbrought out and preached by SwamiVivekananda. Swamiji believed that Indian philosophystates that religion has 2 parts. The first part is philosophy. Philosophy
gives general outline and direction for behaviour of persons while they are
working in a society. This part is universal and eternal. Swamiji stated that
Indian name for this is “Vedanta” The second part is laws and rules for
specific situation. This is named as “Smriti” Smriti is neither universal nor
eternal. Minimum factors governing Smriti are place, time and society. Smriti
guides people in society in respect of behaviour in society under different
circumstances. Vedanta and Smriti form a religion. Therefore, it is incorrect
to compare religions based on Smriti. On same analogy no religion can be
superior or inferior to any other religion. This is understandable because
Vedanta part, is exactly same to every religion. The name differs only because
of Smriti. Smriti is neither universal nor eternal. It changes with time, place
and society. Hence, understanding a person based on religion is wrong. Therefore, secularism is most
appropriate for every country in the universe.
No comments:
Post a Comment